U sloot een overeenkomst af met een schrijnwerker, architect, cateraar of webdesigner maar wenst de samenwerking te beëindigen, terwijl het werk reeds begonnen is en er geen wanprestatie werd begaan. Kan dit zomaar en zo ja, onder welke voorwaarden?

Beëindiging door eenzijdige wilsverklaring van de opdrachtgever

Het uitgangspunt is en blijft dat een geldig tot stand gekomen overeenkomst degenen die het gesloten hebben, strekt tot wet. In principe kan een opdrachtgever dus niet zomaar van gedachten veranderen, en zal hij de overeenkomst moeten respecteren.

De bindende kracht van de overeenkomst kent echter uitzonderingen. Eén daarvan is de aannemingsovereenkomst waarvan het voorwerp bepaald is of die voor een bepaalde termijn werd afgesloten. De opdrachtgever kan op grond van art. 1794 oud BW een dergelijke aannemingsovereenkomst zonder opgave van reden en los van enige foutgedachte op elk moment verbreken.  

Deze mogelijkheid tot eenzijdige beëindiging van een aannemingsovereenkomst is uitsluitend voorbehouden voor de opdrachtgever. De aannemer heeft dit recht niet.

De eenzijdige wilsverklaring van de opdrachtgever tot beëindiging van de aannemingsovereenkomst is een vormvrije rechtshandeling, d.w.z. dat de beëindiging in eender welke vorm kan gebeuren, en dit zowel uitdrukkelijk als stilzwijgend. Zo kan de beëindiging bijvoorbeeld reeds blijken uit het aanstellen van een andere aannemer voor hetzelfde werk.

Schadeloosstelling

In het geval van eenzijdige verbreking van de overeenkomst door de opdrachtgever, is de opdrachtgever gehouden tot volledige schadeloosstelling van de aannemer.

De aannemer heeft recht op een vergoeding voor:

  • alle kosten die hij tot op dat ogenblik voor de uitvoering van het werk heeft gedaan;
  • het reeds gepresteerde werk;
  • de gederfde winst op het nog uit te voeren werk.

Opgelet, bij gebrek aan contractuele regeling zal de aannemer het bestaan en de omvang van zijn schade dienen te bewijzen. Dit is in de praktijk niet evident.

Contractueel andersluidende afspraken tussen partijen

Partijen kunnen contractueel afwijken van voornoemde principes en de modaliteiten van de opzegging contractueel bedingen en regelen.

Zo kunnen zij onder meer het recht van de opdrachtgever om de aannemingsovereenkomst eenzijdig te beëindigen, volledig uitsluiten of uitbreiden tot beide contractspartijen.

Meer voorkomend is om een contractuele invulling te geven aan de berekening van de winstderving dan wel een forfaitair bedrag te bepalen voor de door de opdrachtgever verschuldigde schadevergoeding.  

De aannemer moet er wel over waken dat zo’n contractuele bepaling niet als een onrechtmatig beding wordt gekwalificeerd, bijvoorbeeld omdat het een kennelijk onevenwicht zou creëren tussen de rechten en plichten van partijen.

Daarnaast kan de rechter in een concreet geval ook oordelen dat de aannemer die toepassing vraagt van het beding, misbruik maakt van zijn contractueel recht op de overeengekomen schadevergoeding. De rechter kan in zo’n situatie de vergoeding verminderen tot op het niveau van de normale uitoefening van dat recht.

Besluit

De wet staat iedere opdrachtgever toe om zonder rechterlijke tussenkomst en zonder opgave van enige reden een einde te stellen aan de samenwerking met zijn aannemer. Om bewijsproblemen te vermijden, zien we dat partijen er regelmatig voor kiezen om de voorwaarden, modaliteiten en de rechtsgevolgen van een dergelijke eenzijdige beëindiging van de aannemingsovereenkomst contractueel te regelen in een opzegbeding.

Wij adviseren de aannemer/opdrachtgever dan ook om hier extra oplettend voor te zijn bij de onderhandelingen van de overeenkomst dan wel bij de opmaak/aanvaarding van de algemene voorwaarden.  

Advocaat nodig?

Wenst u advies over de beëindiging van een aannemingsovereenkomst of wenst u de opzegmogelijkheden contractueel te moduleren, aarzel dan niet om ons te contacteren.

Neem contact op met Pauline