Wanneer u als schuldeiser geconfronteerd wordt met een schuldenaar die niet vrijwillig betaalt, kunnen maatregelen genomen worden om uw vordering veilig te stellen.
Een van deze maatregelen is een beslag onder derden. Daarmee legt u beslag op de schuldvorderingen waarover uw schuldenaar beschikt.

Met andere woorden: u legt beslag in handen van de schuldenaar van uw schuldenaar (ook wel de ‘derde-beslagene’ genoemd). Het gaat bijvoorbeeld om de bank (rekeningtegoeden of effecten), de werkgever (loon), de klanten (te betalen verkoopfacturen) of de vennootschap waarvan uw schuldenaar bestuurder en/of aandeelhouder is (bestuurdersvergoedingen, tantièmes of dividenden).

Het beslag wordt doorgaans gelegd bij gerechtsdeurwaarderexploot. In bepaalde gevallen kan dat ook per aangetekend schrijven gebeuren, met name door de fiscus.

Wanneer een beslag onder derden wordt gelegd, is de derde-beslagene verplicht om binnen de 15 dagen na de betekening van het beslagexploot (of na de ontvangst van de aangetekende brief) een verklaring van derde-beslagene af te leggen.

Het belang van de verklaring van derde-beslagene

Deze verklaring moet niet alleen tijdig maar ook nauwkeurig afgelegd worden.

Doet de derde-beslagene dat niet, dan loopt hij het risico om – samen met de beslagen schuldenaar – tot schuldenaar veroordeeld te worden voor het volledige bedrag waarvoor het beslag gelegd werd (i.e. de schuldvordering van de beslaglegger of de oorzaak van het beslag) ook al is de waarde van hetgeen waarop beslag gelegd werd (zoals de rekeningsaldi) beduidend lager.

Wanneer er bijvoorbeeld door een schuldeiser ter invordering van een schuld van 1.000.000,00 EUR (i.e. de oorzaak van het beslag) beslag wordt gelegd op een rekening met een saldo van 50.000,00 EUR (i.e. het voorwerp van het beslag), dan kan de derde-beslagene tot medeschuldenaar verklaard worden (en dus mee aangesproken worden tot betaling) voor 1.000.000,00 EUR.

Gelet op deze zware sanctie is het van belang om als derde-beslagene goed te weten wat er precies vermeld moet worden in de verklaring van derde-beslagene. De wettekst biedt echter slechts beperkte richtlijnen.

Inhoudelijke vereisten

In een arrest van 11.01.2024 (AR C.23.0224.N) heeft het Hof van Cassatie geoordeeld dat “de verklaring nauwkeurig alle dienstige gegevens voor de vaststelling van de rechten van de partijen [moet] vermelden en inzonderheid de bevestiging door de derde-beslagene dat hij niet of niet meer de schuldenaar is van de beslagene”.

De derde beslagene hoeft in zijn verklaring “daarentegen geen melding te maken van een contractuele relatie die geen schuld van de derde-beslagene ten aanzien van de beslagen schuldenaar met zich meebrengt”.

Het Hof van Cassatie oordeelde bovendien dat de wetsbepalingen over de inhoud van de verklaring van derde-beslagene niet extensief (d.i. ruim) (maar dus restrictief, d.i. beperkend) geïnterpreteerd mogen worden.

Maar, ook al is er geen ruimte voor een extensieve interpretatie, er moet toch heel wat vermeld worden in de verklaring van derde-beslagene wat niet letterlijk uit de wettekst blijkt.

Concrete casus: beslag in handen van een vennootschap

Naast de gebruikelijke vergoedingen (bv. het loon, dividenden, tantièmes,..) dient de nodige aandacht te worden geschonken aan andere, minder voor de hand liggende schulden aan de beslagen schuldenaar. Indien er bijvoorbeeld beslag wordt gelegd in handen van een vennootschap (i.e. de derde-beslagene) op hetgeen zij verschuldigd is aan de bestuurder (i.e. de beslagen schuldenaar) moeten ook de aandelen of voordelen in natura die daadwerkelijk worden genoten door de beslagen schuldenaar vermeld worden in de verklaring van derde-beslagene. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij de vennootschap huurgelden betaalt voor een door de bestuurder gehuurd onroerend goed, of de bestuurder die kosteloos het onroerend goed van de vennootschap bewoont.

Ook een eventuele schuld in rekening-courant van de derde-beslagene aan de beslagen schuldenaar dient in de verklaring te worden opgenomen.

Ook een verklaring indien er niets (meer) verschuldigd is

Zoals geoordeeld werd in het voormeld cassatiearrest moet de derde-beslagene in zijn verklaring geen melding maken van een contractuele relatie die geen schuld van de derde-beslagene aan de beslagene met zich meebrengt. Denk bijvoorbeeld aan een driepartijen-managementovereenkomst waarbij de vennootschap de vergoeding voor de geleverde prestaties uitbetaalt aan een managementvennootschap in plaats van rechtstreeks aan de beslagen schuldenaar.

In dat geval, indien er niets verschuldigd is en ook nooit geweest is aan de beslagene zelf, moet (enkel) dat vermeld worden in de verklaring van derde-beslagene. Ook in dat geval moet er dus tijdig een (korte) verklaring van derde-beslagene afgelegd worden.

Als de derde-beslagene daarentegen op het moment van het beslag niets meer verschuldigd is, maar voorheen wel een schuld had aan de beslagen schuldenaar, moet er een iets uitgebreidere verklaring afgelegd worden. Dan moet ook melding gemaakt worden van de datum en de aard van het feit dat tot de aflossing of beëindiging van de schuld heeft geleid. In dat geval volstaat het dus niet om louter te verklaren dat er geen schuld (meer) is ten aanzien van de beslagen schuldenaar.

Besluit

De verplichtingen voor de derde-beslagene zijn verregaand en kunnen soms zelfs vrij complex zijn. Om te voorkomen dat de derde-beslagene medeschuldenaar wordt voor een mogelijk zeer hoog bedrag, is het van belang dat de verklaring tijdig en zorgvuldig wordt opgesteld, en dat alle relevante informatie nauwkeurig wordt vermeld.