Zoals uiteengezet in een eerdere blogtekst is het mogelijk om, wanneer u als schuldeiser (A) geconfronteerd wordt met een schuldenaar (B) die niet vrijwillig betaalt, een beslag onder derden te leggen. Daarmee legt u beslag in handen van de schuldenaar van uw schuldenaar, i.e. de derde-beslagene (C), zoals de huurder of de bank van uw schuldenaar.

In de eerdere blogtekst werd dieper ingegaan op de verplichtingen voor de derde-beslagene. Hij is met name verplicht om binnen de 15 dagen een nauwkeurige verklaring af te leggen van hetgeen hij aan uw schuldenaar verschuldigd is, zoals huurgelden of rekeningtegoeden.

Wanneer deze verklaring ofwel helemaal niet, ofwel niet tijdig en/of onnauwkeurig wordt afgelegd, dan kan dat vergaande gevolgen hebben voor de derde-beslagene. In dat geval kan hij immers – samen met uw schuldenaar – mee tot schuldenaar veroordeeld worden voor het volledige bedrag waarvoor u beslag heeft gelegd (dat is de schuldvordering van de schuldeiser of de oorzaak van het beslag, bijvoorbeeld 70.000,00 EUR), ook al is de waarde van hetgeen waarop beslag gelegd werd beduidend lager (dat is de schuldvordering van uw schuldenaar op zijn schuldenaar, of het voorwerp van het beslag, zoals een huurschuld of rekeningtegoed van bijvoorbeeld 5.000,00 EUR).

Deze sanctie is weliswaar facultatief. De beslagrechter beschikt bovendien over een matigingsrecht.

Een facultatieve sanctie die gematigd kan worden

De sanctie van de schuldenaarsverklaring wordt niet automatisch opgelegd. De derde-beslagene moet daartoe worden gedagvaard voor de beslagrechter. Daarbij moet u als schuldeiser enkel bewijzen dat de derde-beslagene zijn verplichting om de verklaring van derde-beslagene af te leggen niet, niet tijdig of onnauwkeurig is nagekomen. De schuldeiser moet dus niet bewijzen dat hij door die tekortkoming schade heeft geleden. Hij moet evenmin bewijzen dat er sprake is van bedrog of kwade trouw bij de derde-beslagene.

Het opleggen van de sanctie is het principe. De beslagrechter kan evenwel, wanneer er sprake is van uitzonderlijke omstandigheden, beslissen om de sanctie niet op te leggen of om deze te matigen. De beslagrechter kan bijvoorbeeld beslissen dat hij de derde-beslagene niet zal veroordelen tot de volledige oorzaak van het beslag, maar slechts tot een gedeelte daarvan.

Hoewel de schuldeiser niet moet aantonen dat en/of welke schade hij heeft geleden kan de beslagrechter, om de sanctie te matigen, zich toch steunen op de afwezigheid van schade voor de schuldeiser.

Dat blijkt uit een arrest van 9 januari 2023 van het Hof van Cassatie. Daarin werden diverse elementen opgesomd waarmee een beslagrechter rekening kan houden. Het gaat om zaken zoals de toerekenbaarheid en/of verschoonbaarheid van de tekortkoming, de afwezigheid van opzet, de hoedanigheid van de betrokken partijen (professioneel of niet) en hun vertrouwdheid met beslagprocedures, maar ook om de afwezigheid van schade voor de schuldeiser.

In het concrete geval had een schuldeiser (A) beslag onder derden gelegd in handen van een vennootschap (C) ter invordering van een schuldvordering van ongeveer 160.000,00 EUR die zij had op haar schuldenaar (B). De derde-beslagene (C) legde geen tijdige verklaring af. Hij werd gedagvaard om hem tot schuldenaar te doen verklaren voor het volledige bedrag van 160.000,00 EUR. Het hof van beroep stelde evenwel vast dat de derde-beslagene (C) op het tijdstip van het beslag geen schulden had aan de schuldenaar (B). Het beslag had dus geen doel getroffen. Het gebrek aan een tijdige verklaring had de schuldeiser (A) met andere woorden geen schade toegebracht. Daarmee rekening houdend werd de sanctie van de schuldenaarsverklaring gematigd naar 10.000,00 EUR.

Andere verweermiddelen?

Een ander verweermiddel tegen een vordering tot schuldenaarsverklaring kan bijvoorbeeld bestaan uit het argument dat de schuldvordering van de schuldeiser (A) op de schuldenaar (B) verjaard is. Niet alleen uw schuldenaar, maar ook de derde-beslagene (C) mag zich immers beroepen op dat verweermiddel.

Het faillissement van uw schuldenaar (B) zal daarentegen geen uitweg bieden voor de derde-beslagene (C). Het faillissement heeft immers enkel tot gevolg dat de schuldeiser (A) geen beslag meer kan leggen tegen zijn gefailleerde schuldenaar (B). Dat verhindert daarentegen niet dat de schuldeiser na dat faillissement nog een vordering tot schuldenaarsverklaring kan nastreven tegen de derde-beslagene (C) die zijn plichten niet naleefde naar aanleiding van een beslag dat voorafgaand aan het faillissement werd gelegd (Beslagrechter Gent 21 mei 2024, TIBR 2025/1, RS-54 – RS-57).

Een vergaande sanctie

Hoewel het niet, ontijdig of onnauwkeurig afleggen van de verklaring van derde-beslagene niet steeds tot gevolg zal hebben dat de derde-beslagene volledig tot medeschuldenaar wordt verklaard, zijn de gevolgen vergaand indien dat toch gebeurt.

Door de schuldenaarsverklaring zal de derde-beslagene in dat geval gehouden zijn tot dezelfde schuld en op dezelfde wijze als uw schuldenaar. Zoals hierboven werd vermeld, is het mogelijk dat de derde-beslagene (C) hierdoor méér moet betalen aan u als schuldeiser (A) dan wat hij eigenlijk verschuldigd is aan uw schuldenaar (B).

Wanneer dat gebeurt, kan de derde-beslagene het verschil terugvorderen van uw schuldenaar. In de praktijk zal dat echter niet steeds eenvoudig zijn. De kans is immers reëel dat de schuldenaar in financiële moeilijkheden verkeert.

Besluit

Als beslagleggende schuldeiser is het steeds aangewezen om na te gaan of de verklaring van derde-beslagene tijdig en nauwkeurig werd afgelegd. Indien dat niet het geval is, dan kan u overwegen om de derde-beslagene te laten veroordelen tot medeschuldenaar. Weet evenwel dat de sanctie niet automatisch wordt opgelegd en bovendien gematigd kan worden.

Wanneer u als derde-beslagene een verklaring moet afleggen is het dan weer aangewezen om deze verklaring met de nodige zorgvuldigheid en tijdig af te leggen om een veroordeling tot medeschuldenaar te vermijden.

Een blogbericht van Intinya bevat geen juridisch advies. Onze blogberichten zijn bedoeld om juridische concepten in algemene en begrijpelijke termen te schetsen. Daarbij kan omwille van de leesbaarheid abstractie gemaakt worden van bepaalde nuances. Eventuele inhoudelijke standpunten van Intinya kunnen wijzigen doorheen de tijd of naargelang de specifieke context. Blogberichten worden niet automatisch aangepast bij wijzigingen in de wet, rechtspraak of rechtsleer. Voor gespecialiseerd advies op maat van uw specifieke dossier, kan u steeds bij de advocaten van Intinya terecht.